ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΣΚΟΛΙΩΣΗ
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΚΗΔΕΜΟΝΑ

Εισαγωγή: Οι προσπάθειες για συγκράτηση ή διόρθωση παραμορφώσεων του σώματος με εξωτερικές κατασκευές πηγαίνουν πολύ πίσω στο χρόνο, σε μαρτυρίες από τα αρχαία χρόνια. Κηδεμόνες κατασκευάστηκαν την εποχή του Ιπποκράτη, την Ρωμαϊκή εποχή, στον Μεσαίωνα και στα χρόνια της Αναγέννησης. Κατασκευάστηκαν, κατασκευάζονται και θα κατασκευάζονται όσο υπάρχει η ανάγκη για εξωτερική στήριξη ή συγκράτηση του κορμού ή των άκρων και πάντα θα χρησιμοποιούνται τα διαθέσιμα υλικά και η διαθέσιμη τεχνολογία και γνώση. Βασική προϋπόθεση η γνώση της πάθησης και των κανόνων της εμβιομηχανικής.

Ιστορικό: Ο πρώτος επιτυχημένος και αποδεδειγμένα αποτελεσματικός κηδεμόνας για την αντιμετώπιση της σκολίωσης είναι ο κηδεμόνας Milwaukee. Κατασκευάστηκε το 1956 από τον Αμερικανό Blount με βασικά υλικά το δέρμα, μέταλλο και ιμάντες. Οι διορθώσεις που επετεύχθησαν με τον κηδεμόνα Milwaukee εξακολουθούν να αποτελούν κανόνες αναφοράς για τη συντηρητική θεραπεία ακόμα και σήμερα. Την ίδια εποχή χρησιμοποιήθηκαν πολύ και οι γυψοταινίες με τις οποίες κατασκευάστηκαν σταθεροί κηδεμόνες ή νάρθηκες από γύψο. Χρησιμοποιήθηκαν κυρίως μετεγχειρητικά και για μεγάλες παραμορφώσεις.

Ακολούθησε η κατασκευή του υπομασχάλιου κηδεμόνα Boston από πλαστικό (θερμοπλαστικό PVC) και ιμάντες. Παράλληλα σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν πολλοί κηδεμόνες, στα βασικά πρότυπα του κηδεμόνα Boston, όπως Delaware, Charleston, Lyonnese, Miami, Cheneau, Rigo-Cheneau, Αντιστροφικοί, στατικοί, δυναμικοί, κ.ά. 

Στην Ελλάδα, αρχές της δεκαετίας του '80, σχεδιάστηκε, κατασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε ο "Ελληνικός κηδεμόνας", ο Δυναμικός Αντιστροφικός Κηδεμόνας DDB. Είναι ο μοναδικός υπομασχάλιος κηδεμόνας διεθνώς ο οποίος μπορεί και διορθώνει και τις στροφικές παραμορφώσεις που δημιουργούνται από τη σκολίωση στα πλευρά και την οσφύ.

Κατασκευή: Οι κηδεμόνες κατασκευάζονται εξατομικευμένα για κάθε περιστατικό (custom made) πάνω σε γύψινο ομοίωμα (πρόπλασμα) του σώματος του ασθενή στο οποίο γίνονται, όταν είναι αναγκαίο, οι απαραίτητες τροποποιήσεις ή διορθώσεις. Το γύψινο ομοίωμα κατασκευάζεται σε δυο φάσεις; α) σχηματίζεται το αρνητικό καλούπι με γυψοταινίες οι οποίες τοποθετούνται γύρω από το σώμα του ασθενή και β) κατασκευάζεται το θετικό πρόπλασμα από υγρό γύψο που τοποθετείται μέσα στο αρνητικό καλούπι.

Σύγχρονη κατασκευή: Ο σύγχρονος τρόπος κατασκευής ενός κηδεμόνα δεν προσθέτει ουσιαστικά πολλά στην εμβιομηχανική της κατασκευής όσο στον τρόπο κατασκευής και στην διευκόλυνση του ίδιου του κατασκευαστή. Οι βασικές αρχές λειτουργίας του κηδεμόνα παραμένουν οι ίδιες αλλά έχουν αλλάξει, φυσικά προς το καλύτερο, ο τρόπος αποτύπωσης του ομοιώματος του σώματος και ο τρόπος επεξεργασίας των υλικών κατασκευής. Η καταγραφή των σωματομετρικών δεδομένων γίνεται με ηλεκτρονικό τρόπο, το πρόπλασμα δημιουργείται σε πολυουρεθάνη αντί για γύψο και οι σμιλεύσεις γίνονται με computer αντί να γίνονται με το χέρι. Με λίγα λόγια, στη δουλειά του τεχνίτη έχουν εισχωρήσει, σε μέγιστο βαθμό, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και οι εταιρίες λογισμικού.

Τα μηχανήματα-βοηθήματα που έχουν προστεθεί στη σημερινή φαρέτρα των εργαστηρίων κατασκευής κηδεμόνων είναι οι επιφανειακοί ανιχνευτές (scanners) με τους οποίους γίνεται τρισδιάστατη καταγραφή και απεικόνιση της επιφάνειας του σώματος, τα προγράμματα επεξεργασίας δεδομένων, με τα οποία είναι δυνατή η κατασκευή εκμαγείων-προπλασμάτων του ανθρώπινου σώματος και του ίδιου του κηδεμόνα και μηχανήματα αυτόματης σμίλευσης πάλι με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή (carvers).

Η επεξεργασία των σωματομετρικών δεδομένων και η κατασκευή προπλάσματος γίνεται με τη χρήση λογισμικού και η "αγορά" κατακλύζεται σήμερα από όρους όπως CAD ή CAM οι οποίοι δεν είναι είναι τίποτα παραπάνω από συντμήσεις και αρχικά προγραμμάτων υπολογιστών που απλά σημαίνουν ότι ο σχεδιασμός γίνεται με τη βοήθεια υπολογιστή (Computer Aid Design) ή ότι η κατασκευή γίνεται με τη βοήθεια υπολογιστή (Computer Aid Manufacturing).

Το τελικό αποτέλεσμα εξακολουθεί να είναι ο ίδιος κηδεμόνας του οποίου ο βασικός σχεδιασμός παραμένει αναλλοίωτος γιατί ποτέ δεν άλλαξε. Η αποτελεσματικότητα εκτιμάται με την ίδια απλή ακτινογραφία και είναι αυτή που τελικά μετράει ανεξάρτητα από το άν το θερμοπλαστικό PVC έχει κοπεί με Lazer ή με σέγα ή άν το χρώμα είναι άσπρο ή έχει διακόσμηση ή είναι διαφανές, ή άν οι ιμάντες έχουν στερεωθεί με θερμοσυγκόληση ή με πριτσίνια. Αυτό όμως που σίγουρα έχει αλλάξει είναι το συνολικό κόστος κατασκευής το οποίο έχει επιβαρυνθεί με τις πρόσθετες δαπάνες των σύγχρονων μηχανημάτων οι οποίες δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητες και έχουν φτάσει να διπλασιάσουν ή και να τριπλασιάσουν την τελική τιμή. 

Συμπεράσματα: Δεν υπάρχουν σύγχρονοι ή παλαιοί κηδεμόνες. Αντίθετα υπάρχουν σύγχρονοι τρόποι κατασκευής των κηδεμόνων με τους οποίους επιτυγχάνεται ταχύτητα και φινίρισμα της κατασκευής. Αδιάψευστη απόδειξη των προηγούμενων είναι τα αποτελέσματα τα οποία παραμένουν τα ίδια είτε ο κηδεμόνας έχει κατασκευαστεί με παληά μέθοδο είτε με computers.