ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ
Σπονδυλική στένωση ονομάζεται η παθολογική κατάσταση κατά την οποία προκαλούνται συμπτώματα από χρόνια πίεση νευρικών στοιχείων μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα ή τα σπονδυλικά τρήματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η στένωση γίνεται σιγά-σιγά και η εμφάνιση των ενοχλημάτων έρχεται ύπουλα και προοδευτικά. Σπάνιες είναι οι περιπτώσεις όπου η στένωση γίνεται απότομα, συνήθως μετά από τραυματισμό.
Η σπονδυλική στένωση αφορά συνήθως σε άτομα της μέσης και τρίτης ηλικίας. Πολύ σπάνια προσβάλλει νεαρά άτομα εκτός αν αυτά πάσχουν από κάποια συγγενή πάθηση της σπονδυλικής στήλης που προκαλεί τη στένωση.
Η θεραπεία της σπονδυλικής στένωσης είναι αποκλειστικά χειρουργική ιδιαίτερα στα προχωρημένα στάδια της νόσου. Τα αίτιά της είναι μηχανικά και οι κλινικές της εκδηλώσεις (συμπτώματα) οφείλονται σε μηχανική πίεση νευρικών στοιχείων (νωτιαίων ριζών) από πιο σκληρά ανατομικά στοιχεία που προκαλούν στένωση του νωτιαίου σωλήνα. Συντηρητική θεραπεία ακολουθείται εξαιτίας της αναβλητικότητας των αρρώστων αλλά και της όχι καλής προσέγγισης των γιατρών, ιδιαίτερα όταν οι τελευταίοι δεν είναι εξειδικευμένοι με το αντικείμενο.
H αντιμετώπιση του συνδρόμου της σπονδυλικής στένωσης όπως και όλων γενικά των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης μπορεί και πρέπει να γίνεται από επιστήμονες απόλυτα εξειδικευμένους με το αντικείμενο, όπως στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της βόρειας Αμερικής. Δυστυχώς στην Ελλάδα παρατηρείται το πραγματικά παράδοξο φαινόμενο οι άρρωστοι να απευθύνονται σε όλους εκτός από τους ειδικούς και πραγματικοί ειδικοί υπάρχουν ελάχιστοι ενώ εξειδικευμένα τμήματα ή μονάδες, ακόμα λιγότερα που μετριούνται μόλις στα δάχτυλα του ενός χεριού. Θα ήταν πολύ παράξενο άλλωστε μια χώρα με πληθυσμό μόλις δέκα εκατομμυρίων να διαθέτει εξειδικευμένους σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο περισσότερους από όσους ολόκληρη την Eυρώπη.
Δεν έχει επίσης σχέση η θέση ή ο τίτλος οποιουδήποτε επιστήμονα με την εξειδίκευση σε συγκεκριμένο τομέα της ιατρικής. Το αντίθετο μάλιστα, όσο μεγαλύτερη είναι η θέση και οι δραστηριότητες αλλά και οι ευθύνες που η θέση συνεπάγεται τόσο μικρότερες είναι και οι δυνατότητες για αποκλειστική ενασχόληση και εξειδίκευση σε συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο ενός ατόμου.
Δεν είναι δυνατό π.χ. ένας διευθυντής μιας κλινικής ή ένας καθηγητής, που πριν καταλάβει τη θέση ήταν πραγματικά άριστος σε ένα ή δύο γνωστικά αντικείμενα με το που γίνεται διευθυντής ή καθηγητής αυτόματα να μετατρέπεται σε αυθεντία για όλα και παντογνώστης. Αυτό είναι κάτι που μόνο στην Ελλάδα συμβαίνει αλλά που χρειάζεται και Έλληνες ασθενείς για να πραγματωθεί. Αποτέλεσμα; ένας διευθυντής ή ένας καθηγητής να μπορούν να πείθουν σχετικά εύκολα ασθενείς που χρειάζονται χειρουργική θεραπεία ότι πρέπει να ακολουθήσουν συντηρητική αγωγή μόνο και μόνο επειδή οι ίδιοι ντρέπονται ή φοβούνται να ομολογήσουν ότι δεν είναι σε θέση να κάνουν τη χειρουργική θεραπεία που είναι απαραίτητη.
Η πρόοδος που έχει συντελεστεί σε επιστημονικές μεθόδους που επιτρέπουν σήμερα τόσο την έγκαιρη και σωστή διάγνωση όσο και την αποτελεσματική θεραπεία είναι τεράστια. Δυστυχώς τα όπλα αυτά δεν είναι πάντα μόνο στα χέρια αυτών που πρέπει με αποτέλεσμα να συντηρείται, ορισμένες φορές ακόμα και σκόπιμα, ο φόβος πολλών αρρώστων προς τη σωστή όσο και έγκαιρη χειρουργική θεραπεία.
Ένα άλλο φαινόμενο που επίσης κυριαρχεί στη χώρα μας είναι ο "φόβος" ή η "απέχθεια" του Έλληνα ασθενή προς τη χειρουργική θεραπεία. Η εύκολη και ανεξέλεγκτη πρόσβαση σε "δυνατά" φάρμακα ή άλλες μορφές φαινομενικά αποτελεσματικών αλλά πρόσκαιρων μορφών θεραπείας βοηθάει αυτήν την τάση και αποτρέπει τον άρρωστο από την έγκαιρη και πραγματικά σωστή και μόνιμη επεμβατική θεραπεία.
Μεγάλη είναι και η ευθύνη των ασφαλιστικών ταμείων λόγω της οπτικής γωνίας με την οποία "βλέπουν το θέμα" όπου φαίνεται να προτιμούν τη συντήρηση μιας μεσοβέζικης ημι-αναπηρικής κατάστασης των ασφαλισμένων παρά την οριστική θεραπεία τους. Προτιμούν να καλύπτουν ένα πραγματικά μεγάλο συνολικό και διαρκές κόστος σε φάρμακα και άλλες αναποτελεσματικές μορφές συντηρητικής θεραπείας, επιμερισμένο όμως σε μεγάλα χρονικά διαστήματα από το φαινομενικά υψηλό εφ' άπαξ κόστος μιας χειρουργικής αλλά πραγματικής και αποτελεσματικής θεραπείας.
Aποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται και να συντηρούνται στρατιές ολόκληρες αρρώστων που πραγματικά ταλαιπωρούνται με το να υποβάλλονται σε υποτυπώδεις και αναποτελεσματικές θεραπείες ενώ στην πραγματικότητα καταλήγουν να είναι "μερικά ανάπηροι" και "όμηροι της πάθησής τους" μαθαίνοντας πρακτικά να ζουν μ' αυτήν ακολουθώντας όμως, πολλές φορές, και τη συμβουλή κορυφαίων συναδέλφων ".... σε καμιά περίπτωση χειρουργείο" χωρίς όμως να απαιτούν ριζική θεραπεία απ’ αυτούς που δίνουν και τη συμβουλή.
Ανατομία
Η σπονδυλική στήλη είναι ένα από τα πιό πολύπλοκα όργανα και ο κεντρικός άξονας του ανθρώπινου σώματος πάνω στον οποίο στηρίζονται το κεφάλι, τα άνω άκρα και όλα τα όργανα του θώρακα και της κοιλιάς. Καταλήγει στη λεκάνη πάνω στην οποία μεταφέρει το συνολικό βάρος του σώματος από τη μέση και πάνω. Δεν είναι τυχαίο που η έννοια "σπονδυλική στήλη" έχει επικρατήσει να σημαίνει θεμέλιο, βάση, κεντρική στήριξη κ.α., γιατί η σπονδυλική στήλη συγκεντρώνει όλες αυτές τις ιδιότητες και είναι ο κεντρικός άξονας του σώματος πάνω στον οποίο στηρίζονται όλα τα υπόλοιπα όργανα.
Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από στοιχεία του ερειστικού συστήματος που είναι οι σπόνδυλοι που συνδέονται μεταξύ τους με αρθρώσεις και συνδέσμους και κινούνται με τη βοήθεια των μυών.
Κάθε σπόνδυλος σχηματίζεται από το σπονδυλικό σώμα μπροστά και τους αυχένες, τα πέταλα και τις αποφύσεις προς τα πίσω. Κάθε δύο σπόνδυλοι ενώνονται μεταξύ τους με δύο αρθρώσεις πίσω και μία μπροστά, ανάμεσα στα σπονδυλικά σώματα, με την παρεμβολή ενός μεσοσπονδύλιου δίσκου.
Στη σχηματισμένη σπονδυλική στήλη, ακριβώς πίσω από τα σπονδυλικά σώματα, σχηματίζεται ο σπονδυλικός σωλήνας στα πλάγια τοιχώματα του οποίου υπάρχουν τα σπονδυλικά τρήματα, δύο για κάθε σπόνδυλο.
Νωτιαίος μυελός και νωτιαίες ρίζες
Ο νωτιαίος μυελός είναι η συνέχεια του εγκεφάλου προς το υπόλοιπο σώμα. Από τον νωτιαίο μυελό βγαίνουν οι νωτιαίες ρίζες, σε ζεύγη δεξιά και αριστερά. Nωτιαίος μυελός και νωτιαίες ρίζες ανήκουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα και βρίσκονται, καλυμμένοι και προστατευμένοι από τις μήνιγγες, μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα.
Ο νωτιαίος μυελός φτάνει μέχρι το ύψος περίπου του τελευταίου θωρακικού σπονδύλου. Από εκεί και κάτω, μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα, υπάρχουν, μέσα στις μήνιγγες, μόνο νωτιαίες ρίζες. Οι νωτιαίες ρίζες βγαίνουν από τη σπονδυλική στήλη μέσα από τα μεσοσπονδύλια τρήματα οπότε παύουν να ανήκουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, σχηματίζουν τα αντίστοιχα περιφερικά νεύρα και ανήκουν στο περιφερικό νευρικό σύστημα.
Λειτουργία του νωτιαίου μυελού και των νωτιαίων ριζών
Μια υπεραπλουστευμένη παρομοίωση είναι να θεωρήσουμε το κεντρικό νευρικό σύστημα σαν τον κεντρικό ηλεκτρονικό υπολογιστή του ανθρώπινου σώματος όπου μαζεύονται όλες οι πληροφορίες από τα περιφερικά όργανα και απ' όπου φεύγουν όλες οι εντολές για όλα τα περιφερικά όργανα.
Τα περιφερικά νεύρα λειτουργούν σαν πολύκλωνα συνδετικά καλώδια τα οποία μεταφέρουν πληροφορίες από την περιφέρεια προς το κέντρο (αισθητικά νεύρα) και εντολές από το κέντρο προς την περιφέρεια (κινητικά νεύρα).
Tο κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός και νωτιαίες ρίζες) επειδή βρίσκεται καλά προστατευμένο μέσα στο κρανίο και τη σπονδυλική στήλη, καλύπτεται χαλαρά από μονωτικό υλικό, δηλαδή τις μήνιγγες. Τα περιφερικά νεύρα, που αποτελούν το περιφερικό νευρικό σύστημα, επειδή είναι λιγότερο προστατευμένα έξω από το κρανίο και τη σπονδυλική στήλη, καλύπτονται από πολύ καλύτερο και πιό ανθεκτικό μονωτικό υλικό, το περινεύριο.
Τα διάφορα τμήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος εφάπτονται μεταξύ τους χωρίς διαχωριστικά. Αντίθετα, στα περιφερικά νεύρα κάθε δέσμη διαχωρίζεται από τις διπλανές της με ξεχωριστό περίβλημα, το ενδονεύριο.
Χειρουργικές επεμβάσεις δεν γίνονται ποτέ σε καθαρό νευρικό ιστό. Γίνονται αποκλειστικά και μόνο στα περιβλήματα τα οποία είναι η σκληρά μήνιγγα, για τον νωτιαίο μυελό και τις νωτιαίες ρίζες και το περινεύριο και το ενδονεύριο, για τα περιφερικά νεύρα. Είναι τα μοναδικά ανατομικά στοιχεία τα οποία μπορούν κόβονται ή ράβονται με επιτυχία και χωρίς συνέπειες.
Φυσιολογία
Ο σπονδυλικός σωλήνας δεν είναι στατικός και άκαμπτος. Ακολουθεί τη σπονδυλική στήλη σε όλες τις κινήσεις. Μεγαλύτερη κινητικότητα υπάρχει στην αυχενική και οσφυϊκή μοίρα, δηλαδή στο λαιμό και τη μέση και πολύ μικρότερη στον θώρακα.
Η χωρητικότητα (εμβαδόν) του νωτιαίου σωλήνα διαφέρει επίσης στα διάφορα επίπεδα της σπονδυλικής στήλης. Είναι συγκριτικά μεγαλύτερη στο λαιμό και τη μέση (αυχενική και οσφυϊκή μοίρα) και σχετικά μικρότερη στο θώρακα όπου γίνονται και πολύ λιγότερες και μικρότερες κινήσεις.
Οι κινήσεις είναι επόμενο να προκαλούν και μηχανικές καταπονήσεις οι οποίες έχουν ως συνέπεια μικρές ή μεγάλες φθορές στα στοιχεία που αποτελούν τη σπονδυλική στήλη. Αντίστοιχες είναι και οι προσπάθειες για επιδιόρθωση που γίνονται από τον ίδιο τον οργανισμό ο οποίος καλείται να θεραπεύσει οποιαδήποτε βλάβη γίνεται στο σώμα, μικρή ή μεγάλη, την ίδια στιγμή που αυτή γίνεται.
Τις περισότερες φορές αυτό γίνεται με απόλυτη επιτυχία. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου οι δυνατότητες του οργανισμού για απόλυτη επιδιόρθωση περιορίζονται και το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι τέλειο. Αυτό συμβαίνει όταν παρεμβαίνουν ορισμένες παθήσεις οι οποίες προκαλούν φθορές μεγαλύτερες από τις ικανότητες του οργανισμού για επιδιόρθωση, όπως π.χ. ρευματοπάθειες, ή όταν προκαλούνται υπερβολικές φθορές από υπερβολικές ή συνεχείς καταπονήσεις ή όταν μειώνεται η ικανότητα του ίδιου του οργανισμού για επιδιορθώσεις, όπως γίνεται π.χ. με το πέρασμα του χρόνου.
Τα ανατομικά στοιχεία που μπορούν να προκαλέσουν στένωση του νωτιαίου σωλήνα δεν είναι τα οστά όπως εύκολα μπορεί να υποθέσει κανείς. Είναι τα μαλακά μόρια όπως οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι, οι αρθρικοί θύλακοι από τις οπίσθιες σπονδυλικές αρθρώσεις και ορισμένοι σύνδεσμοι όπως ο ωχρός και ο οπίσθιος επιμήκης που βρίσκονται μέσα στο νωτιαίο σωλήνα.
Τα στοιχεία αυτά εκφυλίζονται με την πάροδο του χρόνου και χάνουν προοδευτικά μέρος από την αντοχή και την ελαστικότητά τους. Σε αντιστάθμισμα ο ίδιος ο οργανισμός αυξάνει τον όγκο τους και τα ενισχύει με την προσθήκη ουσιών για να διατηρήσει ένα μέρος από τις μηχανικές τους ιδιότητες. Ορισμένες από τις αλλαγές αυτές φαίνονται και στις απλές ακτινογραφίες σαν άλατα ή "οστεόφυτα" από τις εναποθέσεις ακτινοσκιερών ουσιών.
Αποτέλεσμα των αλλαγών αυτών είναι η αύξηση του όγκου των στοιχείων αυτών αλλά όταν προβάλλουν μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα αυτό έχει ως συνέπεια να μειώνεται ο ελεύθερος χώρος που προορίζεται όμως για τις μήνιγγες, τον νωτιαίο μυελό και τις νωτιαίες ρίζες.
Οι μεταβολές αυτές δεν γίνονται απότομα αλλά σταδιακά και σε διάστημα αρκετών ετών γι’ αυτό και τα συμπτώματα της σπονδυλικής στένωσης εκδηλώνονται στη μέση και στην τρίτη ηλικία.
Κλινικές εκδηλώσεις
Οι κλινικές εκδηλώσεις της οσφυϊκής σπονδυλικής στένωσης είναι αρκετά συχνές σε σημείο που τις έχουμε συνηθίσει και αποτελούν σχεδόν μέρος της καθημερινότητάς μας. Είναι π.χ. ο εύκολος και συχνός πόνος στη μέση, η εύκολη κούραση και η οσφυαλγία μετά από λίγη σχετικά ορθοστασία, είναι οι πόνοι ή τα μουδιάσματα στα πόδια μετά από σχετικά λίγη κούραση ή λίγο περπάτημα και είναι οι κράμπες ιδιαίτερα το βράδυ, κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Τις περισσότερες φορές ο πόνος στη μέση και τα ενοχλήματα από τα πόδια υπήρχαν εδώ και χρόνια αλλά έχουν γίνει πιό έντονα, σχεδόν βασανιστικά τον τελευταίο καιρό. Άλλες φορές υπήρχε η οσφυαλγία αλλά δεν υπήρχαν τα μουδιάσματα ή οι κράμπες. Τα ενοχλήματα αυτά περνάνε σχετικά εύκολα με λίγη ξεκούραση στην αρχή.
Ακολουθεί ένα δεύτερο στάδιο που τα ενοχλήματα εμφανίζονται πιό συχνά αλλά κρατάνε λίγο περισότερο ενώ χρειάζονται και φάρμακα, παυσίπονα ή αντιφλεγμονώδη. Στο στάδιο αυτό αρκετή βοήθεια δίνει και η φυσικοθεραπεία είτε επίσημα όπως γίνεται σε φυσικοθεραπευτήρια είτε με την πρακτική της μορφή ως ζεστά επιθέματα, εντριβές, μασάζ, έμπλαστρα κ.ά.
Τρίτο στάδιο είναι αυτό της επίσημης εμφάνισης του συνδρόμου της σπονδυλικής στένωσης με την επίμονη και μόνιμη εμφάνιση των ενοχλημάτων τόσο από τη μέση, με τη μορφή της οσφυαλγίας, κυρίως όμως από τα κάτω άκρα με πόνους, μούδιασμα, κάψιμο ή νυχτερινές κυρίως κράμπες μεμονωμένα ή σε συνδυασμούς.
Παράλληλα και αυτό είναι αρκετά σημαντικό, μπορεί να εμφανιστούν και διαταραχές στη λειτουργία των σφιγκτήρων του πρωκτού και της ουρήθρας ή ακόμα και διαταραχές στη σεξουαλική λειτουργία οι οποίες τις περισότερες φορές αποδίδονται στην ηλικία. Ας σημειωθεί εδώ ότι η τελευταία μπορεί να είναι και η μόνη που δεν φταίει.
Τέταρτο και τελικό στάδιο είναι αυτό της μερικής παράλυσης όταν η στένωση φτάσει σε μεγάλο βαθμό και οι ζημιές στα κινητικά κυρίως νεύρα γίνουν μεγάλες.
Ερμηνεία των συμπτωμάτων
Μέσα στο νωτιαίο σωλήνα, στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, δεν περιέχεται νωτιαίος μυελός. Ο νωτιαίος μυελός τελειώνει περίπου στο ύψος του τελευταίου θωρακικού σπονδύλου. Στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης περιέχονται μόνο νωτιαίες ρίζες από τις οποίες δημιουργούνται τα οσφυϊκά και ιερά νεύρα που είναι υπεύθυνα για τη νεύρωση του ανθρώπινου σώματος από τη μέση και κάτω.
Τα νωτιαία νεύρα, οσφυϊκά και ιερά, είναι υπεύθυνα τόσο για την κίνηση όσο και για την αίσθηση στη λεκάνη, τους γλουτούς και τα κάτω άκρα. Είναι υπεύθυνα όμως και για τη λειτουργία των σφιγκτήρων και για τα γεννητικά όργανα.
Η σταδιακή ελάττωση του ελεύθερου χώρου και η προοδευτική συμπίεση των νωτιαίων νεύρων μέσα στον νωτιαίο σωλήνα έχουν ως αποτέλεσμα α) την τοπική αύξηση της φλεβικής πίεσης, β) τη σχετική μείωση της αρτηριακής παροχής αίματος και γ) τον μηχανικό ερεθισμό των νωτιαίων νεύρων κατά τη διάρκεια ορισμένων κινήσεων της σπονδυλικής στήλης.
Οι μηχανικές καταπονήσεις που γίνονται συνήθως την ημέρα, κατά τη διάρκεια των κινήσεων, έχουν ως αποτέλεσμα μικροσυμπιέσεις των νευρικών στοιχείων που εκδηλώνονται με πόνο, μουδιάσματα ή δυσκολία και αδυναμία στις κινήσεις των κάτω άκρων και περνούν με τη ξεκούραση ή την αλλαγή της στάσης. Σημαντικός είναι στις περιπτώσεις αυτές ο ρόλος των μυών, που στις περισότερες περιπτώσεις είναι τραγικά αγύμναστοι, όσο και της βαρύτητας που επιβαρύνει την κατάσταση στην καθιστή και όρθια στάση.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου επικρατούν οι αλλαγές στη λειτουργία των αγγείων και ιδιαίτερα του φλεβικού δικτύου που εκδηλώνονται με πόνο στα πόδια ή νυχτερινές κράμπες που επίσης περνάνε με την αλλαγή της στάσης ή με την κίνηση των κάτω άκρων.
Σε ότι αφορά στα γεννητικά όργανα η σπονδυλική στένωση αποτελεί μία όχι και ιδιαίτερα σπάνια αιτία μειωμένης αισθητικότητας και έλλειψης οργασμού και για τα δύο φύλα. Στους άνδρες πολλές φορές αποτελεί αίτιο όχι ικανοποιητικής στύσης.
Οι επιπτώσεις που έχει το σύνδρομο της σπονδυλικής στένωσης στη σεξουαλική συμπεριφορά δεν αναφέρονται συχνά γιατί υπάρχει η τάση από γιατρούς και ασθενείς να μη συσχετίζεται εύκολα ένα γεννετήσιο πρόβλημα με μια πάθηση της σπονδυλικής στήλης.
Μόνιμες ή αναστρέψιμες βλάβες
Οποιαδήποτε πίεση σε νευρικό ιστό έχει ως αποτέλεσμα διαταραχή της ομαλής λειτουργίας του η οποία εκδηλώνεται ανάλογα με το είδος του έργου που κάνει το τμήμα του νευρικού ιστού που πιέζεται. Πίεση σε κινητική δέσμη θα έχει σαν αποτέλεσμα ελάττωση των εντολών για κίνηση στον μύ στον οποίο καταλήγει το νεύρο. Πίεση σε αισθητική δέσμη θα προκαλέσει "εντυπώσεις" από αίσθηση βλάβης στο μέρος του σώματος απ' όπου προέρχεται το νεύρο που πιέζεται. Σε περιπτώσεις που η πίεση εξασκείται ταυτόχρονα σε κινητική και αισθητική δέσμη το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η ταυτόχρονη μείωση της κίνησης όσο και η αίσθηση παθολογικών εντυπώσεων όπως πόνος, μούδιασμα κ.α.
Το μέγεθος των κλινικών ενοχλημάτων, κινητικών ή αισθητικών, εξαρτάται από το μέγεθος της βλάβης η οποία είναι ανάλογη με το μέγεθος αλλά και τη διάρκεια της πίεσης. Σε αρχικά στάδια προκαλείται μείωση των κινητικών ερεθισμάτων και πρόκληση αισθητικών. Σε περιπτώσεις όμως όπου η πίεση είναι πολύ μεγάλη, υπάρχει φόβος να προκληθεί αρχικά μεγάλη αύξηση των αισθητικών ερεθισμάτων και να φτάσει στο τέλος μέχρι την κατάργηση η οποία, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη.
Καθοριστικός είναι ο διαχωρισμός κάθε βλάβης σε μόνιμη και σε αναστρέψιμη. Στις τελευταίες περιπτώσεις, η απελευθέρωση του νευρικού ιστού από οτιδήποτε τον πιέζει μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στη λειτουργία του. Μοναδική και απαραίτητη προϋπόθεση, η απελευθέρωση με χειρουργική παρέμβαση.
Μόνιμες βλάβες προκαλούνται επίσης όταν κοπεί νευρικός ιστός. Στις περιπτώσεις αυτές δεν υπάρχει η δυνατότητα για οποιαδήποτε θεραπεία όταν η βλάβη αφορά στον νωτιαίο μυελό ή τις νωτιαίες ρίζες. Δυνατότητα για επιδιόρθωση υπάρχει μόνο για περιφερικά νεύρα, δηλ. έξω από τη σπονδυλική στήλη, όπου, με τις σημερινές εξελίξεις στη μικροχειρουργική, είναι δυνατή η συρραφή και επανασυγκόλληση με την προϋπόθεση να μην έχουν καταστραφεί περινεύριο και ενδονεύριο τα οποία είναι τα μοναδικά στοιχεία που μπορούν και ράβονται.
Βλάβες στο ερειστικό σύστημα
Η σπονδυλική στήλη σχηματίζεται από οστά, συνδέσμους, αρθρώσεις και μύες, στοιχεία που ανήκουν στο ερειστικό σύστημα.
Κάθε δύο σπόνδυλοι ενώνονται μεταξύ τους με μία αμφιάρθρωση μπροστά, η οποία σχηματίζεται με την παρεμβολή ενός μεσοσπονδύλιου δίσκου ανάμεσα σε δύο σπονδυλικά σώματα και με δύο οπίσθιες σπονδυλικές αρθρώσεις πίσω. Οι οπίσθιες σπονδυλικές αρθρώσεις σχηματίζονται από δύο αρθρικές αποφύσεις, έχουν κανονικές αρθρικές επιφάνειες καλύπτονται από αρθρικό χόνδρο και περιβάλλονται από κανονικούς αρθρικούς θυλάκους. Οι συνδέσεις ανάμεσα στους σπονδύλους ενισχύονται επίσης με τους μεσοσπονδύλιους συνδέσμους.
Βλάβες στο ερειστικό σύστημα συμβαίνουν σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω ανατομικά μέρη. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα βιολογικών, εκφυλιστικών και εμβιομηχανικών εξελίξεων μπορεί όμως να δημιουργηθούν και κατά τη διάρκεια μιας εγχείρησης είτε επειδή αυτό επιβάλεται είτε από λανθασμένο χειρισμό.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι βλάβες αυτές είναι αναστρέψιμες εκτός από τις βλάβες στους μεσοσπονδύλιους δίσκους και τις αρθρικές επιφάνειες με χόνδρο οι οποίες, τις περισότερες φορές, είναι μη αναστρέψιμες.
Τα στοιχεία του ερειστικού συστήματος έχουν πρωταρχικό ρόλο και στη σταθερότητα του οργάνου το οποίο σχηματίζουν. Βλάβες σε οστά, συνδέσμους, δίσκους ή αρθρώσεις έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της σταθερότητας της σπονδυλικής στήλης και την πρόκληση σπονδυλικής αστάθειας.
Στόχοι της χειρουργικής θεραπείας
Στόχος της χειρουργικής θεραπείας σε περιπτώσεις με σπονδυλική στένωση είναι η αποκατάσταση του εύρους του σπονδυλικού σωλήνα και η απελευθέρωση των νευρικών στοιχείων, όπου αυτά πιέζονται. Στις περιπτώσεις που προκαλούνται βλάβες στην αισθητικότητα ή στην κίνηση, ιδιαίτερη σημασία έχει και ο χρόνος της αποκατάστασης.
Να σημειωθεί ότι όλες οι επεμβάσεις γίνονται αποκλειστικά σε στοιχεία του ερειστικού συστήματος παρ’ ότι οι ιστοί που παρουσιάζουν τα προβλήματα ανήκουν στο νευρικό σύστημα. Όλοι οι χειρουργικοί χειρισμοί στη σπονδυλική στήλη, γίνονται έξω από τις μήνιγγες και αφορούν αποκλειστικά σε οστά, αρθρώσεις, σύνδεσμους, μύες ή μεσοσπονδύλιους δίσκους.
Δεύτερος, παράλληλος αλλά το ίδιο σημαντικός στόχος είναι και η αποκατάσταση της λειτουργικότητας όσο και της σταθερότητας της σπονδυλικής στήλης. Είναι ένας τομέας στον οποίο δεν είχε δοθεί από την αρχή η προσοχή που έπρεπε με αποτέλεσμα, στις πρώτες εγχειρήσεις, πριν από χρόνια, για την απελευθέρωση των νευρικών στοιχείων, να αφαιρούνται ή να καταστρέφονται στηρικτικά στοιχεία της σπονδυλικής στήλης χωρίς όμως να γίνεται και η αποκατάσταση που έπρεπε.
Τα άμεσα αποτελέσματα των πρώτων εγχειρήσεων ήταν πολύ καλά γιατί είχε γίνει η απελευθέρωση των νευρικών στοιχείων. Μετά από λίγο καιρό όμως οι άρρωστοι άρχισαν να επιστρέφουν με πολύ πιό έντονα συμπτώματα έχοντας αναπτύξει το σύνδρομο της μετεγχειρητικής σπονδυλικής αστάθειας σε συνδυασμό με το σύνδρομο της μετεγχειρητικής σπονδυλικής στένωσης.
Αποτέλεσμα ήταν η κατανόηση της σημασίας των στηρικτικών ανατομικών στοιχείων που είναι τα σπονδυλικά πέταλα, οι οπίσθιες σπονδυλικές αρθρώσεις, οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι και οι σπονδυλικοί σύνδεσμοι που με τόσο μεγάλη ευκολία τα αφαιρούσαμε στις πρώτες επεμβάσεις. Υιοθετήθηκαν και καθιερώθηκαν οι αρχές της εμβιομηχανικής των White και Pαnjabi και άρχισαν να χρησιμοποιούνται πλέον ορθοπαιδικές μέθοδοι σταθεροποίησης της σπονδυλικής στήλης μετά από όσες εγχειρήσεις προκαλούσαν την αποσταθεροποίησή της.
Είδη σπονδυλικών στενώσεων
Η ταξινόμηση του είδους των σπονδυλικών στενώσεων έχει ουσιαστική σημασία γιατί από αυτήν εξαρτάται και το είδος της επέμβασης που είναι κατάλληλη για τη θεραπεία της.
Ανάλογα με το άν η πίεση των μηνίγγων και των νωτιαίων ριζών γίνεται συμμετρικά στο κέντρο ή στα πλάγια του σπονδυλικού σωλήνα, οι σπονδυλικές στενώσεις διακρίνονται σε κεντρικές, πλάγιες ή ενδοτρηματικές και μεικτές.
Ανάλογα με το άν η πίεση γίνεται σε ένα, δύο ή περισσότερα επίπεδα χαρακτηρίζεται η έκταση της στένωσης ενώ άν γίνεται στο μπροστινό ή το πίσω τμήμα του σπονδυλικού σωλήνα περιφράφεται ως πρόσθια ή οπίσθια σπονδυλική στένωση.
Είδη εγχειρήσεων
Η πρώτη εγχείρηση μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα ανακοινώθηκε το 1934 από τους Mixter και Barr οι οποίοι αφαίρεσαν με επιτυχία τμήμα ενός μεσοπονδύλιου δίσκου που πρόβαλε και πίεζε μια νωτιαία ρίζα. Ήταν η πρώτη χειρουργική επέμβαση που πέτυχε αποσυμπίεση του σπονδυλικού σωλήνα έστω και άν αυτό έγινε περιορισμένα σε ένα επίπεδο. Η συγκεκριμένη εγχείρηση καθιερώθηκε και γίνεται μέχρι σήμερα.
Ακολούθησαν πάρα πολλές προσπάθειες για βελτίωση της πρώτης τεχνικής οι οποίες επόμενο ήταν να καταλήξουν σε πετυχημένα αποτελέσματα με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν πολλές επεμβατικές τεχνικές για τη θεραπεία της σπονδυλικής στένωσης.
Οι χειρουργικές επεμβάσεις που γίνονται σήμερα κατατάσσονται σε τρεις βασικές κατηγορίες. Σε επεμβάσεις όπου γίνεται α) απλή διάνοιξη του σπονδυλικού σωλήνα με μία ή περισότερες πεταλεκτομές, β) επεμβάσεις που γίνεται, εκτός από την απλή πεταλεκτομή και μερική αφαίρεση άλλων ανατομικών στοιχείων χωρίς όμως να χαλάει η συνολική σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης και γ) επεμβάσεις που, μετά τη διάνοιξη του σπονδυλικού σωλήνα και την αφαίρεση όσων στοιχείων είναι απαραίτητο ν' αφαιρεθούν, ακολουθεί υποχρεωτικά σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης.
Σημαντικός είναι ο ρόλος που παίζουν τα στηρικτικά στοιχεία της σπονδυλικής στήλης (αρθρώσεις, αποφύσεις και σύνδεσμοι) τα οποία αλληλοεπηρεάζονται με επιπτώσεις στη συνολική εμβιομηχανική της σπονδυλικής στήλης.
Μεγάλη είναι επίσης η σημασία που έχει το μέγεθος και η έκταση των παρεμβάσεων, κυρίως μέσα και γύρω από τον σπονδυλικό σωλήνα, γι' αυτό και η σημερινή τάση είναι οι επεμβάσεις να γίνονται σε όσο το δυνατό μικρότερη έκταση, με μικρο-επεμβατικές τεχνικές.
Μεγάλη είναι όμως και η σημασία της εμβιομηχανικής βάσει της οποίας επιτυγχάνεται η σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης και η κινητοποίηση των ασθενών αμέσως μετά το χειρουργείο. Σημαντική είναι τέλος και η άριστη γνώση των τεχνικών εφαρμογής των σπονδυλικών εμφυτευμάτων με τη βοήθεια των οποίων είναι πλέον δυνατή η άμεση στήριξη της σπονδυλικής στήλης, την ώρα του χειρουργείου.
Η επιλογή του είδους της επέμβασης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η εντόπιση και το μέγεθος της βλάβης, η ακεραιότητα ή όχι των στηρικτικών ανατομικών στοιχείων, ο σωματότυπος του ασθενή, η ηλικία, το επάγγελμα και οι συνήθειές του αλλά και οι βλάβες που συνυπάρχουν στα υπόλοιπα στηρικτικά στοιχεία της σπονδυλικής στήλης.
H σημερινή χειρουργική της σπονδυλικής στήλης ακολουθεί πλέον τους κανόνες της δημιουργικής χειρουργικής η οποία είναι αντικείμενο απόλυτα εξειδικευμένων επιστημόνων με γνώσεις ορθοπαιδικής, νευροχειρουργικής και εμβιομηχανικής.
Ανοιχτές χειρουργικές τεχνικές
Πλεονέκτημα των ανοιχτών προσπελάσεων είναι η συγκριτικά καλύτερη και πιο άνετη δυνατότητα για διεγχειρητικούς χειρισμούς και χρησιμοποίηση σταθεροποιητικών εμφυτευμάτων με μεγαλύτερη ποικιλία και μέγεθος.
Μειονέκτημα των ανοιχτών προσπελάσεων, σε σύγκριση με τις μικρο-επεμβατικές τεχνικές, είναι το μεγάλο χειρουργικό τραύμα και η συγκριτικά μεγαλύτερη μετεγχειρητική αναρρωτική περίοδος. Χαρακτηριστικό είναι ότι στη περιοχή αυτή, δηλ. την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, δεν υπάρχει νωτιαίος μυελός παρά μόνο νωτιαίες ρίζες και υπάρχει η δυνατότητα να γίνονται, σχετικά ακίνδυνα, μικρές σχετικά μετακινήσεις στις μήνιγγες και τις ρίζες όπου και όσο χρειάζεται. Οι επεμβάσεις αυτές γίνονται απαραίτητα με γενική αναισθησία.
Οσφυϊκή πεταλεκτομή
H πιό συνηθισμένη και πιo απλή επέμβαση που γίνεται για τη χειρουργική θεραπεία της σπονδυλικής στένωσης είναι η οσφυϊκή πεταλεκτομή. Αφαιρεiται μόνο το πίσω τοίχωμα του σπονδυλικού σωλήνα που σχηματίζεται από τις ακανθώδεις αποφύσεις και τα πέταλα των σπονδύλων. Παράλληλα αφαιρούνται και οι ωχροί σύνδεσμοι που είναι ανάμεσα στα πέταλα και όσοι σύνδεσμοι είναι ανάμεσα στις ακανθώδεις αποφύσεις (μεσακάνθιοι και επακάνθιοι) χωρίς να πειραχτούν άλλα στηρικτικά στοιχεία.
Είναι η πιό απλή επέμβαση και προκαλεί τις μικρότερες ζημιές στη στατική της σπονδυλικής στήλης γι' αυτό και όταν γίνεται σε δύο ή, με προϋποθέσεις, σε τρία επίπεδα δεν είναι απαραίτητη η εμβιομηχανική ενίσχυση της σπονδυλικής στήλης.
Οσφυϊκή πεταλεκτομή και μερική αρθρεκτομή
Γίνεται σε περιστατικά με πιο μεγάλη στένωση στην οποία συμμετέχουν και οι οπίσθιες σπονδυλικές αρθρώσεις. Αφαιρείται, εκτός από τα πέταλα, τις ακανθώδεις αποφύσεις και τους συνδέσμους και το εσωτερικό τμήμα από τις οπίσθιες σπονδυλικές αρθρώσεις που προβάλει μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα και τον στενεύει.
Οσφυϊκή πεταλεκτομή και ολική αρθρεκτομή
Αφορά σε περιπτώσεις που η διόγκωση των οπίσθιων σπονδυλικών αρθρώσεων είναι τόσο μεγάλη που δεν είναι αρκετή η αφαίρεση ενός μόνο τμήματος αλλά επιβάλλεται η αφαίρεση ολόκληρης της άρθρωσης ή των αρθρώσεων.
Οσφυϊκή πεταλεκτομή, δισκεκτομή και αρθρεκτομή
Σε περιστατικά που η στένωση του σπονδυλικού σωλήνα περιλαμβάνει όλες του τις διαστάσεις, ο χειρουργός είναι υποχρεωμένος να προχωρήσει στην αφαίρεση του οπίσθιου τοιχώματος (πέταλα), των πλάγιων τοιχωμάτων (οπίσθιες σπονδυλικές αρθρώσεις) αλλά και τμήματος από το πρόσθιο τοίχωμα (μεσοσπονδύλιοι δίσκοι). Τα όρια της αφαίρεσης εξαρτώνται από το μέγεθος της διόγκωσης κάθε τμήματος που προβάλει μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα.
Τελικός σκοπός και στόχος της εγχείρησης είναι η αποκατάσταση του εύρους του σπονδυλικού σωλήνα στα όρια του φυσιολογικού και β) η απελευθέρωση των μηνίγγων και των νωτιαίων ριζών απ' οτιδήποτε τα πιέζει.
Σπονδυλική αστάθεια
Αναπόφευκτο αποτέλεσμα των χειρουργικών παρεμβάσεων για τη διάνοιξη του σπονδυλικού σωλήνα είναι το κόψιμο ή και η αφαίρεση ανατομικών στοιχείων τα οποία όμως είναι απόλυτα απαραίτητα για τη σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης. Επόμενο είναι, μετά την αναγκαία απελευθέρωση των νευρικών στοιχείων, που είναι ο κύριος στόχος της εγχείρησης, να προκαλείται ιατρογενής αστάθεια της σπονδυλικής στήλης η οποία πρέπει υποχρεωτικά πλέον να αποκατασταθεί από τον ίδιο τον χειρουργό.
Σε αρκετά περιστατικά όμως, ιδιαίτερα στη μέση και τρίτη ηλικία και σε εκφυλιστικές κυρίως καταστάσεις, η κατάσταση των στηρικτικών στοιχείων της σπονδυλικής στήλης δεν είναι καλή με συνέπεια να συνυπάρχει και σπονδυλική αστάθεια. Στις περιπτώσεις αυτές η αστάθεια αυτή επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο με τους χειρουργικούς χειρισμούς που γίνονται για τη διόρθωση της σπονδυλικής στένωσης.
Σπονδυλοδεσία
Η σπονδυλοδεσία είναι μια πρόσθετη χειρουργική πράξη που γίνεται με κύριο στόχο την αποκατάσταση της σταθερότητας της σπονδυλικής στήλης. Για να γίνει αυτό ο χειρουργός εκμεταλεύεται και χρησιμοποιεί συγκεκριμένα ανατομικά μόρια τα οποία είναι έξω από τον σπονδυλικό σωλήνα που έχουν όμως αντοχή και ιδιαίτερα καλές μηχανικές ιδιότητες.
Όπως φαίνεται και από την ετυμολογία της λέξης, "σπονδυλο-δεσία" σημαίνει "δέσιμο των σπονδύλων" δηλ. "στήριξη των σπονδύλων". Γίνεται είτε βιολογικά, με την ανάπτυξη νέου οστού ανάμεσα σε οστά που ήδη υπάρχουν είτε μηχανικά με τη συγκράτηση των οστών (σπονδύλων) με μηχανικά μέσα.
Ο τελευταίος τρόπος έχει άμεσα αποτελέσματα με τη χρησιμοποίηση μεταλλικών κυρίως στηρικτικών εμφυτευμάτων από ειδικά κράμματα, κυρίως από τιτάνιο, τα οποία είναι παραμαγνητικά, δηλ. δεν μαγνητίζονται και δεν επηρεάζονται από μαγνητικά πεδία. Παράλληλα όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι βιοσυμβατά δηλ. μπορούν άφοβα να τοποθετούνται μέσα στο ανθρώπινο σώμα χωρίς να προκαλούν αντιδράσεις.
Οριστική ή ολοκληρωμένη σπονδυλοδεσία θεωρείται μόνο η βιολογική σπονδυλοδεσία δηλ. αυτή που θα ολοκληρώσει ο ίδιος ο οργανισμός με την ανάπτυξη του δικού του υλικού που είναι το νέο οστούν που θα σχηματισθεί σαν γέφυρα ανάμεσα σε οστά που ήδη υπάρχουν. Υποβοηθητικά, για το σκοπό αυτόν, χρησιμοποιούνται τα οστικά μοσχεύματα τα οποία τοποθετούνται στις περιοχές στις οποίες επιδιώκουμε την ανάπυξη νέου οστού.
Οστικά μοσχεύματα χρησιμοποιούνται είτε από τον ίδιο τον άρρωστο (αυτομοσχεύματα) είτε παρασκευασμένα σε εργαστήρια (αλλομοσχεύματα). Χρησιμοποιούνται επίσης και διάφορες ανόργανες ουσίες οι οποίες βοηθάνε βιολογικά ερεθίζοντας τον οργανισμό να παράγει νέο οστίτη ιστό.
Οπίσθια σπονδυλοδεσία
Οπίσθια ονομάζεται η σπονδυλοδεσία κατά την οποίαν η προσπέλαση γίνεται από πίσω και χρησιμοποιούνται τα ανατομικά στοιχεία που βρίσκονται στα πίσω τοιχώματα της σπονδυλικής στήλης, πίσω και λίγο πλάγια από τον σπονδυλικό σωλήνα.
Διασωματική σπονδυλοδεσία
Η ετυμολογία των λέξεων, δηλ. "δια-σωματική" = "ανάμεσα σε (σπονδυλικά) σώματα" και "σπονδυλο-δεσία" = "δέσιμο σπονδύλων", δηλώνει ότι το δέσιμο της σπονδυλικής στήλης γίνεται ανάμεσα στα σώματα των σπονδύλων τα οποία βρίσκονται μπροστά από τον σπονδυλικό σωλήνα.
Χαρακτηριστικό της διασωματικής σπονδυλοδεσίας είναι ότι μπορεί να γίνει με πρόσθια προσπέλαση (πρόσθια διασωματική σπονδυλοδεσία) αλλά και με προσπέλαση από πίσω (οπίσθια διασωματική σπονδυλοδεσία).
Γίνεται με την τοποθέτηση οστικών μοσχευμάτων αλλά και ειδικών εμφυτευμάτων από ίνες άνθρακα, πλαστικό ή από τιτάνιο στη θέση του μεσοσπονδύλιου δίσκου που αφαιρείται. Εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου επιβάλλεται η καλή ακινητοποίηση των σπονδυλικών σωμάτων και γίνεται μόνη της ή σε συνδυασμό με οπίσθια σπονδυλοδεσία.
Διατατική σπονδυλοδεσία
Είναι νέα και πρωτοποριακή μέθοδος που αναπτύχθηκε πριν από δεκαπέντε χρόνια στις Η.Π.Α. από τον γράφοντα και σχετικά πρόσφατα άρχισε να εφαρμόζεται και στην Eυρώπη.
Γίνεται σε περιστατικά που τα μαλακά ανατομικά μόρια που προβάλουν μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα ή τα μεσοσπονδύλια τρήματα διατηρούν την ελαστικότητά τους. Με τη διατατική σπονδυλοδεσία δεν γίνονται χειρισμοί μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα αλλά μόνο άνοιγμα των μεσοσπονδύλιων διαστημάτων και σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης με εμφυτεύματα που τοποθετούνται έξω από αυτόν. Το αποτέλεσμα είναι η διεύρυνση του σπονδυλικού σωλήνα και των τρημάτων, η ανάταξη της σπονδυλικής στένωσης και η εξαφάνιση των κλινικών ενοχλημάτων.
Δυναμοποίηση του ακανθο-συνδεσμικού συστήματος
Γίνεται στα πλαίσια ανοιχτών εγχειρήσεων μπορεί όμως να γίνει και μεμονωμένα ως μικρο-επεμβατική μέθοδος. Με τη δυναμοποίηση των συνδεσμικών στοιχείων ανάμεσα στις ακανθώδεις αποφύσεις γίνεται μερική αποκατάσταση της εμβιοδυναμικής της σπονδυλικής στήλης, κάτι που επιτρέπει και στους μεσοσπονδύλιους δίσκους να αποφορτιστούν και να λειτουργήσουν καλύτερα. Η μέθοδος εφαρμόζεται προς το παρόν μόνο στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης μόνη της ή σε συνδυασμό με σπονδυλοδεσίες και με ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Μικρο-επεμβατικές τεχνικές
Οι μικρο-επεμβατικές τεχνικές εμφανίστηκαν στην προσπάθεια για μείωση της έκτασης του χειρουργικού τραύματος, του χρόνου νοσηλείας και του χρόνου μετεγχειρητικής αποκατάστασης.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή των μικρο-επεμβατικών τεχνικών είναι η πολύ καλή εκπαίδευση και η εμπειρία του χειρουργού αλλά και ο κατάλληλος εξοπλισμός με ειδικά μηχανήματα όπως τα χειρουργικά μικροσκόπια, φορητά ή σταθερά, τα ενδοσκόπια, οι οπτικές ίνες, τα ακτινοσκοπικά μηχανήματα και ειδικά χειρουργικά εργαλεία.
Συμπεράσματα
Η σπονδυλική στένωση αποτελεί μια συγκεκριμένη και ξεχωριστή οντότητα μέσα στο σύνολο των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης. Μπορεί ν' αρχίζει σχετικά νωρίς αλλά εκδηλώνεται με συμπτώματα στη μέση και τρίτη ηλικία. Είναι αρκετά συχνή όσο και σοβαρή πάθηση η οποία, άν αφεθεί χωρίς τη σωστή θεραπεία, μπορεί να φτάσει μέχρι διαταραχές στη βάδιση ή και τη σεξουαλική λειτουργία.
Η θεραπεία της είναι κατά βάση χειρουργική γιατί τα συμπτώματά της οφείλονται σε μηχανική πίεση των νεύρων μέσα στον νωτιαίο σωλήνα. Η συντηρητική αντιμετώπιση (φάρμακα και φυσικοθεραπεία) βοηθά, σε μεγάλο ποσοστό, στην ανακούφιση των ενοχλημάτων ποτέ όμως δεν αποτελεί μόνιμη και ριζική θεραπεία.
Κάτι που πρέπει επίσης να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη είναι ότι τη χειρουργική θεραπεία, ιδιαίτερα σε δύσκολα περιστατικά, την προτείνουν μόνο όσοι την ξέρουν πολύ καλά να την εφαρμόζουν και έχουν και την ανάλογη εμπειρία. Η συντηρητική θεραπεία αντίθετα αποτελεί την εύκολη λύση για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με τη χειρουργική γενικά ή με τη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης ειδικώτερα.
Η χειρουργική θεραπεία ακούγεται ευχάριστα σχεδόν μόνο από ασθενείς οι οποίοι έχουν υποβληθεί με επιτυχία σε εγχείρηση. Προκαλεί όμως αισθήματα φόβου σε ασθενείς που δεν έχουν υποβληθεί σε χειρουργική θεραπεία ενώ πολλοί τρέμουν ακόμα και στο άκουσμα της λέξης "χειρουργείο".
Είναι όμως δικαιολογημένοι όσοι γιατροί ή θεραπευτές επιμένουν στη συντηρητική θεραπεία ενώ δεν βλέπουν αποτελέσματα ή είναι άραγε δικαιολογημένοι οι φόβοι όσων αρνούνται να χειρουργηθούν; Προφανώς όχι άν συγκρίνουμε τα αποτελέσματα από ομάδες με χειρουργημένους ασθενείς και αντίστοιχες με ασθενείς που δεν υποβλήθηκαν σε χειρουργική θεραπεία.
Η εμμονή πολλών γιατρών αλλά και αρρώστων στην αποφυγή "με κάθε τρόπο" της χειρουργικής θεραπείας καταλήγει, τις περισότερες φορές, στον εγκλωβισμό των αρρώστων σ' ένα ιδιότυπο καθεστώς ομηρείας από την πάθηση που οδηγεί σε μια "κατάσταση συνεχούς αναπηρίας" όπου ο άρρωστος καταλήγει να αποδέχεται πλέον σαν φυσιολογική τη "ζωή με την πάθηση" μόνο και μόνο επειδή έτσι έχει αποφύγει τη χειρουργική θεραπεία.
Η επιπόλαια προσέγγιση και αντιμετώπιση της σπονδυλικής στένωσης σε αρχικά στάδια με ακατάλληλα μέσα ποτέ δεν οδηγεί σε ουσιαστική και μόνιμη θεραπεία. Αντίθετα καταλήγει σε προοδευτική καταστροφή και άλλων ανατομικών στοιχείων και σε συνεχή επιδείνωση της αρχικής βλάβης.
Αναφορικά με τις αποτυχημένες εγχειρήσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως άλλοθι για την άρνηση της χειρουργικής θεραπείας, καλό είναι οποιαδήποτε αξιολόγηση να γίνεται αφού έχει προηγηθεί προσεκτική και ουσιαστική εκτίμηση α) της προεγχειρητικής κατάστασης του ασθενή β) του είδους της επέμβασης που εφαρμόστηκε αλλά και γ) του χειρουργού που έκανε την επέμβαση.
Να σημειωθεί επίσης ότι δεν αντιμετωπίζονται όλες οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης με την ίδια μέθοδο. Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και γι' αυτό υπάρχουν πολλές και διαφορετικές μέθοδοι οι οποίες εφαρμόζονται ανάλογα σε κάθε περίπτωση.
Η χειρουργική δεν είναι αντίπαλος αλλά σύμμαχος. Αντίπαλος και μάλιστα μεγάλος, είναι η νοοτροπία η οποία επιτρέπει να λειτουργούν ανεμπόδιστα όλοι όσοι εμφανίζονται σαν αυτόκλητοι σωτήρες και δήθεν ειδικοί χωρίς να έχουν όμως ούτε τις γνώσεις ούτε τα προσόντα γι’ αυτό.
Ο Έλληνας άρρωστος πρέπει, επιτέλους, να αναλογιστεί ότι είναι υποχρεωμένος να ψάχνει και να ερευνά και όχι απλά να εμπιστεύεται όποιον τυχαίνει να βρίσκεται στο δρόμο του μόνο και μόνο επειδή παρουσιάζεται σαν ειδικός και ότι δεν είναι δυνατόν η Eλλάδα των δέκα εκατομμυρίων κατοίκων να διαθέτει περισσότερους "ειδικούς" στη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης απ' όσους ολόκληρη η Eυρώπη μαζί.
Η χειρουργική της σπονδυλικής στήλης διεθνώς αναγνωρίζεται πλέον ως έργο απόλυτα εξειδικευμένων χειρουργών για το οποίο δεν αρκεί απλά και μόνο μια ειδικότητα, της ορθοπαιδικής ή της νευροχειρουργικής. Η ειδικότητα του χειρουργού της σπονδυλικής στήλης αποτελεί μια πραγματικότητα και δεν είναι μακριά η εποχή που θα αναγνωριστεί επίσημα και ως ξεχωριστή αυτόνομη ειδικότητα.
Απόδειξη οι μεγάλες διεθνείς επιστημονικές εταιρίες για τη σπονδυλική στήλη, ευρωπαϊκές και παγκόσμιες, προεδρεία και τακτικά μέλη των οποίων είναι εξέχοντες χειρουργοί με διαφορετικές ειδικότητες αλλά με παρόμοιες δραστηριότητες ενώ στις μεγάλες κλινικές της βόρειας Ευρώπης, ΗΠΑ και Καναδά τα προβλήματα και τη θεραπεία ασθενών με παθήσεις της σπονδυλικής στήλης αναλαμβάνουν πλέον μόνο εξειδικευμένοι με το αντικείμενο χειρουργοί και όχι όλοι γενικά και αόριστα ή ο διευθυντής απλά και μόνο επειδή είναι διευθυντής ή καθηγητής.